“Doğru” Arkadaş Seçimi Konusunda Çocuğunuza Nasıl Destek Olabilirsiniz?
Arkadaş edinme ve sosyalleşme her çocuk için önemli bir ihtiyaçtır ve çocuğun sosyal gelişimine katkı sağlar.
Anne babalar için ise asıl sorun çocuğun kiminle arkadaşlık yaptığıdır.
Küçük yaşlarda çocuğun arkadaş çevresini kontrol edebilen anne baba, çocuğun büyümesiyle birlikte bu kontrolünü kaybetmeye başlar. Sonuç olarak “asi” gençle kaygılı anne baba arasında bazen sıcak bazen soğuk savaşların yaşanması kaçınılmaz olur.
Ergenlik dönemindeki gençlerin üzerinde arkadaşların etkisi aileden fazladır. Gençler için arkadaşlık ilişkileri her şeyden önemlidir ve arkadaşları için her türlü fedakârlığı göze alabilirler. Arkadaşlarının kendilerini ailelerinden daha iyi anladığını düşünürler. Arkadaşlarına karışılmasına, yasaklar ve sınırlar konulmasına tepki gösterirler. Yaşadıkları duygusal krizleri, üzüntü ve sevinçleri arkadaşlarıyla paylaşmayı tercih ederler.
Gençlerin tek bir derdi vardır: Arkadaş grubu tarafından kabullenilmek… Bu nedenle içinde bulundukları arkadaş grubuna uyum sağlamaya çalışırlar. Grubun değerlerini ve dünya görüşünü benimserler. Arkadaşları tarafından onaylanabilmek için onlar gibi davranmaya çalışırlar.
Bu hususlar dikkate alındığında ergenlik dönemindeki gencin kendisi için doğru arkadaşlar seçebilmesi önemlidir. Doğru arkadaş seçme becerisi küçük yaşlarda kazanılmaktadır. Gençlerin küçük yaşlardan itibaren karşılaştıkları ebeveyn tutum ve davranışları gençlerin yaşam becerilerini olumlu ya da olumsuz etkilemektedir. Doğru arkadaş seçimi de bu becerilerden biridir. Yapılan çalışmalar; iç disiplinli, belirli sınırlar çerçevesinde kendi kararlarını alabilen, doğruyu yanlıştan ayırt etme becerisine sahip, davranışlarının sonuçlarını öngörebilen ve değerlerinin farkında olan gençlerin kendileri için doğru arkadaşları seçebildiğini ve arkadaşlarının yanlış davranışlarını örnek almadığını göstermiştir.
Peki, anne baba olarak çocuğunuza arkadaş seçimi konusunda nasıl destek olabilirsiniz?
Çocuğunuzun arkadaşlarıyla ve aileleriyle tanışın. Okul etkinlikleri veya okul dışı çeşitli aktiviteler bunun için güzel bir fırsat olabilir.
Çocuğunuzun arkadaşları hakkında fikir sahibi olmak için ona arkadaşlarının bir listesini yaptırabilir ve çocuğunuzdan kendisi üzerinde olumlu etkisi olan arkadaşlarını yeşille, olumsuz etkisi olan arkadaşlarını kırmızıyla ve herhangi bir etkisi olmayan arkadaşlarını sarıyla işaretlemesini isteyebilirsiniz.
Çocuğunuzun ‘size uygun olmadığını’ düşündüğünüz arkadaşlarını eleştirmeyin. “O arkadaşını sevmiyorum.”, “O şımarık bir çocuk.” gibi doğrudan arkadaşının karakterine ve kişiliğine saldırmayın. Mutlaka bir şeyi eleştirmeniz gerekiyorsa davranışları eleştirin. Hangi davranıştan niçin hoşlanmadığınızı ve çocuğunuzun çevresinde bu davranışı sergileyen bir arkadaşı olması halinde endişe duyduğunuz konuları açık ve net bir şekilde anlatın.
Çocuğunuza “Bu arkadaş grubunu seçmenin sebebi nedir?”, “Arkadaşlarının senin için doğru arkadaşlar olduğuna nasıl karar verdin?”, “Arkadaşlarınla birlikte yapmaktan en çok hoşlandığın şey nedir?”, “Arkadaşlarının sevdiğin ve sevmediğin yönlerini benimle paylaşabilir misin?” gibi onu keşfetmeye yönelik sorular sorun. Aldığınız cevapları lütfen eleştirmeyin. Çocuğunuzdan içinde bulunduğu arkadaş grubuyla ilgili avantajlar ve dezavantajlar listesi yapmasını isteyerek çocuğunuzun büyük resmi görmesini sağlayabilirsiniz.
Çocuğunuzun arkadaşlarıyla görüşmesini yasaklamayın. Bunun yerine çocuğunuzun nerede kiminle zaman geçirdiğinizden haberiniz olsun. Bu konuda diğer ailelerden de destek alabilirsiniz. Ancak bunu yaparken çocuğunuz üzerinde baskı kurmayın. Amacınız çocuğunuzun gerçekten hangi arkadaşıyla nerede zaman geçireceği konusunda bilgi sahibi olmak, çocuğunuzu size yalan söylemeye teşvik etmek değil.
Kurallarınız ve sınırlarınız olsun. Kuralları, belirlediğiniz sınırları ve bunlara uygun hareket edilmemesi durumunda cezanın ne olacağını aile içi ortak yapılacak bir toplantıyla belirleyebilir ve bunları yazılı hale getirebilirsiniz. Böylece çocuklarınıza kurallara uymadıkları ya da sınırları aştıkları zaman bunun sonuçlarına katlanmaları gerektiğini öğretmiş olursunuz. Ancak küçük yaşlarda çocuğunuzu özgür ve kuralsız yetiştirdiyseniz, çocuğunuz ergenlik dönemine girdiğinde kurallar ve sınırlar belirlemeye çalışmanız maalesef işe yaramayacaktır.
Çocuğunuzu arkadaş grubu içerisinde gözlemleyin. Evde olduğundan farklı davranıyor mu? Hoşlanmadığı şeyleri arkadaş grubunun içerisinde yapıyor mu? Örneğin korku filmlerinden hoşlanmayan bir çocuk gruptan kopmamak için arkadaşlarıyla korku filmine gidebilir. Eğer bu tür bir durum fark edersiniz çocuğunuzla paylaşın.
Yanlış arkadaşlıklar çocuğunuzu olumsuz etkilediği gibi doğru arkadaşlıklarda çocuğunuzu olumlu yönde etkiler. Unutulmamalıdır ki gençler arkadaş grubunun doğru ya da yanlış olmasından bağımsız bulundukları grubun etkisi altında kalırlar. Bu nedenle çocuğunuzu sizin değerlerinize uygun, onay verdiğiniz arkadaşlar bulması konusunda cesaretlendirebilir, ona destek olabilirsiniz.
Çocuklarınızın arkadaşlarını seçemeyebilirsiniz. Ama onların sizin desteğinize ihtiyacı olduğunu unutmayın. Çocuğunuzla pozitif ve yakın ilişkiler kurun. Onlara rahat bir konuşma ortamı sağlayın. İlgi ve yakınlığınızı gösterin. Yapılan araştırmalara göre ailesiyle yakın ilişkiler ve iyi bir iletişim kuran gençler arkadaş gruplarından daha az etkileniyor ve arkadaşlarının onayına daha az ihtiyaç duyuyorlar.
Çocuğunuz “doğru” arkadaşı seçtiğini nasıl bilecek? Çocuğunuza ailenizin hayata bakışını, değerlerini, sınırlarını anlatın.
Çocuğunuza doğru arkadaş olmayı öğretin.
Ve son olarak çocuğunuza doğru örnek olun. Çocuğunuzun yapmasını istemediğiniz hiçbir şeyi siz de yapmayın. Çocuklar ayak izlerinizi takip eder. Bıraktığınız izlere dikkat edin.
Sevgilerimle,
Meryem Şanlı